مقدمه
انواع اسکرابر
همانند غبارگیرها اسکرابرها گروهی از دستگاهای کنترل آلودگی هوا می باشند و میتوانند آلایند ها و یا گاز های مضر موجود در خروجی اگزوزهای وسایل صنعتی را بزدایند. اولین اسکرابر برای گرفتن دی اکسید کردبن تولید شده توسط موتور یک زیردریایی ساخته شد. سابقا کلمه “اسکرابر” به دستگاهایی اتلاق می شد که به منظور شستن آلایند های از جریان گاز استفاده می شد. اخیرا اما به دستگاهایی اتلاق می شود که شوینده ها و یا دوغاب ویژه ای را به منظور شستشوی گاز های اسیدی وارد مسیر اگزاست می کنند. از اسکاربر های ممکن است برای کاهش حرارت گاز های داغ نیز استفاده شود. اما در کل روش های متنوعی برای کاهش آلایند ها خروجی اگزوز ها وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد.
احتراق
احتراق می تواند اغلب خود سبب ایجاد اگزاست شود اما در اکثر موارد از احتراق در صورت بالا بودن دما و در دسترس بودن اکسیژن مورد نیاز به منظور گرفتن آلایند های اگزاست وسایل مختلف صنعتی استفاده می شود.
وت اسکرابر یا اسکرابر تر
در این نوع از اسکرابر های از آب برای شستشوی آلایند های مضر از اگزاست استفاده می شود، ممکن است بجای آب از محلول های خاصی نیز استفاده شود که آن محلول عنصر خاصی را که در اگزاست است هدف قرار می دهد. در حالت عادی آب برای شستن غبار از اگزاست استفاد می شود.
در اگزاست ممکن است مواد سمی وجود داشته باشد که باعث آلوده شدن آب ها شود و همچنین عناصر مضرر دیگری مانند اسید هدیروکلوریک و آرمونیا. هر سه آلاینده را می توان با اسکرابر های تر از اگزاست جدا کرد.راندمان زدایش در این دستگاه با افزایش سطح تماس گاز با محلول و یا آب و قرار دادن توده در مسیر گاز و اسپری کردن آب یا محلول روی آنها افزایش پیدا میکند. در برخی نیز با دو مرحله کردن اسپری و توده فرایند زدایش بسیار بالاتر می رود.
در این نوع از اسکرابر گاز آلوده اگزوز از قسمت پائین برج اسکرابر وارد می شود. درون برج می تواند ۱ یا ۲ مرحله توده گذاری شده باشد. در بالای هر توده نازل های آب و یا محلول با فشار زیاد آب را روی سطح توده اسپری می کنند و باعث شسته شدن همه آلاینده ها می شود.آب آلایند های را با خود در قسمت پائین ته نشین میسازد. این آب با اجرای فرایند خنک سازی و تسویه مجدد به چرخه استفاده بر می گردد.
اسکرابر خشک
در این نوع معرف هایی بسته به نوع اگزاست یا ورودی گاز توسط نازل ها اسپری می شوند، معرف ها میتوانند عنصر و یا آلاینده خاصی را هدف قرار دهند و آن را مجبور به واکنش سازند و تبدیل به عنصر دیگری نمیاند. با این روش آلایند هایی که ناخواسته هستند از جریان گاز جدا میشوند. سه مرحله در این فریاند وجود دارد که شامل خنک سازی جریان اگزاست یا گاز،اسپری معرف ها و در نهایت فیلتر برای جذب پودر هایی که در غالب معرف به جریان پاشیده می شوند. از مزیت های این نوع اسکرابر راندمان بالا در ضدایش آلایند ها می باشد که در صورت گریز آن ها به هوای آزاد می توانند باعث ایجاد آلودگی های غیر قابل جبران شوند. همچنین دور ریز کمی تولید می کنند چرا که اکثر مواد اسپری شده در حین اسپری توسط گاز سوخته می شوند و مابقی نیز توسط فیلتر ها جذب می شود و همچنین برخلاق اسکرابر وت نیازی به آب و تولید پس آب نمی باشد. اما معایبی نیز بر این نوع وارد است که از جمله آن ها گران بودن این روش،نیاز به دوریز پودر معرف ها که برای طبیعت ذاتا مضرر می باشند و در آخر همه آلایند های موجود در اگزاست را نمی توانند بزدایند.
جاذب ها
در این نوع که در آن انواع متریال جاذب ذخیره می شود گاز به دورن کارتریج که پر از مواد جادب است هدایت شده و جاذب ها نیز که هر کدام مسئول جذب ماده خاصی هستند باعث فیلتر شدن آلایند ها می شوند.
زدایش مرکوری
اگرچه وت اسکرابر باعث کاهش سطح آلاینده مرکوری می شود اما مرکوری در حالت المنتال خود Hg۰ عنصری غیر قابل حل توسط محول های اسرابر می باشد لذا فرایندی اضافه بر آن به منظور به دام اندازی مرکوری انجا می شود. در این فرایند یک نوع ذغال داخل اسکاربر سوزانده می شود و همچنین نوعی کاهش دهنده کاتالیست تا درجه ای که مرکوری از بین برود به داخل جریان گاز اضافه می شود .
زباله های ناشی از استفاده اسکرابر
یکی از مشکل های اسکرابر این است که این دستگاه فقط آلایند ها را از گاز به دورن آب ، خمیر و یا حالت پودری انتقال می دهد. این زباله های یا باید مجدد استفاده شود و یا با رعایت نکات ایمینی و زیستی دفع شود. برای مثال یا می توان مرکوری حاصل از زدایش را با انجام فرایند های دیگر روی آن استخراج کرد یا در محلی مناسب دفع نمود.
شیوع باکتری
تعمیر و نگهداری ضعیف اسکرابر های می تواند منجرب به شیوع بیماری شود. مسئله در واقع نتیجه پاکسازی ناکافی دستگاه است. برای مثال شیوع گسترده نوعی بیماری در سال ۲۰۰۵ در نروژ حاصل از استفاده نوعی اسکرابر در یک کشتی بوده است.
اسکرابرها در کشتی ها
اسکرابر ها در ابتدا روی کشتی ها و یا نفت کش ها استفاده می شدند. بعدا در سال ۲۰۲۰ سازمان کشتی رانی جهانی IMO دستورالعمل هایی را به منظور نصب و استفاده اسکرابر ها روی کشتی ها ارائه داد. کشور های عضو نیز ملزم به رعایت این دستورالعمل شده اند و بنادر نیز موظف به اطمینان خاصل نمودن از سلامت دستگاه گشته اند. و همچنین سازمان ملل متحد نیز با ابلاغ قانونی استفاده از اسرکابر های بدون مدار چرخه آب را نیز ممنوع کرده است.
